wojna

Czas na czytanie: „Rok 1984. Powieść graficzna” George Orwell, Fido Nesti

| Lew Kanapowy

„(…) co, jeśli celem nie jest pozostanie przy życiu, a pozostanie człowiekiem?”

Już w przypadku poprzednich książek z nurtu klasyki wydanych w formie powieści graficznych (polecam recenzje „Zabić drozda” i „Folwarku Zwierzęcego”) pisałam o dużym wpływie warstwy graficznej na percepcję utworu – to dodatkowy środek wyrazu, który wspomaga wyobraźnię, wzmaga emocje i uczucia czytelnika.

W przypadku „Roku 1984” wrażenie jest piorunujące. Samej książki nie trzeba chyba nikomu przedstawiać – już sama wizja całkowitej kontroli społeczeństwa, inwigilacji, pozbawienia umiejętności myślenia i podporządkowania każdej sfery życia jest wystarczająco przerażająca. I grafika tylko to wszystko pogłębia, bo ilustracje są ciemne, surowe i niepokojące – bezwzględna potęga systemu, poczucie porażki, bezradności i beznadziei zdają się jeszcze bardziej dotkliwe i  namacalne. Szczególnie puste oczy i beznamiętne twarze bohaterów są idealnym dopełnieniem treści antyutopii.

Pokuszę się nawet o stwierdzenie, że ta wersja jest lepsza. Jakoś bardziej do mnie przemówiła, mocniej mnie dotknęła, wzbudziła więcej emocji, a tą zdolność w książkach bardzo cenię.

Ale żeby nie było tak kolorowo, mam też parę zastrzeżeń. Czarne napisy na bardzo ciemnym tle, choć klimatyczne, są też mało czytelne – zdarzały się takie „okienka”, gdzie miałam spory problem z odczytaniem tekstu, a nawet w kilku zdarzyło mi się tekst zupełnie przeoczyć. Po raz kolejny też nie pasuje mi zróżnicowanie wymiarów książek będących niejako z jednej serii. Każda z powieści graficznych tego wydawnictwa ma inny format. Jest on pewnie uwarunkowany wnętrzem komiksu, ale jest to mało wygodne.  

Dystopijny świat podporządkowany terrorowi totalitaryzmu spotęgowany o sferę wizualną.

George Orwell, Fido Nesti, Rok 1984. Powieść graficzna, Warszawa: Wydawnictwo Jaguar, 2020, 216 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Jaguar.

Czas na czytanie: „Złote okulary”, Giorgio Bassani

| Lew Kanapowy

Nie wiem, jak to możliwe, ale ta nowelka składa się z pięknych, sensualnych opisów – zarówno krajobrazu miejskiego i przyrody, jak i całej palety uczuć – jest pełna treści, a objętościowo zajmuje ledwie 90 stron.

DSC_0317

Beztroskie życie młodego pokolenia bogatego mieszczaństwa Ferrary lat 30. XX wieku wypełnione jest nauką, życiem towarzyskim i prostymi rozrywkami. Nic dziwnego, że w hermetycznym towarzystwie niewielkiego miasta każda nowość traktowana jest z dużą dozą uwagi. Tak też dzieje się w przypadku pojawienia się w okolicy sympatycznego i dobrze obytego weneckiego lekarza w średnim wieku, który szybko staje się obiektem plotek. I choć jego homoseksualizm szybko staje się tajemnicą poliszynela, nie wzbudza on otwartej wrogości dopóki nie wda się w karkołomny romans ze studentem.

Tymczasem nad faszystowskimi Włochami pojawia się widmo kolejnej wojny, a żydowscy mieszczanie na zaczynają odczuwać społeczny ostracyzm.

Poruszająca historia wykluczenia, samotności i wyobcowania. I choć fascynacją młodością przywodzi nieco na myśl „Śmierć w Wenecji”, jej fatalizm jest zgoła odmienny. Nad beztroską skąpanego w letnim słońcu kurortu wypoczynkowego nad brzegiem Adriatyku i wypoczywających w nim mieszkańców Ferrary wisi widmo katastrofy, z której czytelnik doskonale zdaje sobie sprawę. Skłania do zadumy nad naturą miłości i naturą człowieka. Przeraża swoją aktualnością, bo całą fabułę można by z powodzeniem przenieść z międzywojennej Ferrary do współczesnej mieściny na wschodzie Polski wolnej od Żydów i LGTB. I zakończenie zapewne byłoby dokładnie takie samo.

Bo choć zdawać by się mogło, że kataklizm II wojny światowej zmieni świat, ten pozostał taki sam.

Giorgio Bassani, Złote okulary, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2014, 92 s.

Czas na czytanie: „W samym sercu morza” Jojo Moyes

| Lew Kanapowy

„Zostawiłyśmy wszystko, wszystkich, których kochamy, nasze domy, nasze bezpieczeństwo. W imię czego? Żeby nas napadnięto i nazwano ladacznicą (…)? Żeby przeklęta marynarka wojenna odpytywała nas z przeszłości jak jakieś przestępczynie? Żeby płynąc tak daleko, a na końcu usłyszeć, że cię tu nie chcą? Bo przecież nie ma żadnej gwarancji, prawda?”

Jeśli chodzi o książki idealne na wakacje, bez najmniejszych wątpliwości polecam pozycje Jojo Moyes – przyjemne, babskie, wciągające, zawsze z piękną historią miłosną, sporą dawką girl power i choć odrobiną humoru. Tak jest i tym razem.

Po zakończeniu II wojny światowej Królewska Marynarka Wojenna organizowała transport tak zwanych „wojennych żon” – kobiet, które w czasie wojny wyszły za brytyjskich żołnierzy poza granicami kraju. Najczęściej wykorzystywano do tej misji luksusowe liniowce i wojskowe transportowce, odbył się jednak jeden wyjątkowy kurs – 2 lipca 1946 roku jeden z ostatnich rejsów żon z Australii do Wielkiej Brytanii odbył się na pokładzie lotniskowca HMS Victorious, brała w nim udział babcia autorki. To właśnie w owym czasie, na tym statku Jojo Moyes umieszcza fabułę powieści inspirowanej tymi niezwykłymi wydarzeniami.

Cztery dziewczyny, które dzieli wszystko – od statusu społecznego i majątkowego, przez wiek, doświadczenie życiowe, plany na przyszłość czy wykonywany zawód aż po charakter i wyznawane wartości – w normalnych warunkach nigdy nie miałyby szansy się spotkać. Zadzierającą nosa, rozpieszczoną Avice, niedojrzałą, pełną entuzjazmu Jean, ciepłą i swojską Margaret oraz wycofaną i szorstką w obyciu Frances łączy jednak wspólna kabina podczas rejsu mającego odmienić ich życia.

Rywalizacja, zawiść, strach o przyszłość, nadzieja na lepsze jutro, całkowity brak wpływu na własny los, zależność od nieobecnych mężów, mężczyzn przebywających z nimi na statku i bezmiaru oceanów oraz nawiązywane niepewnie przyjaźnie – ponad 600 młodych kobiet stłoczonych na nieprzystosowanej do tego niewielkiej przestrzeni wojskowego okrętu przez prawie dwa miesiące, traktowanych jak towar, który trzeba dostarczyć do adresata to prawdziwa mieszanka wybuchowa. Na pewno nie będzie więc nudno! Podczas lektury będziecie świadkami niejednego ludzkiego dramatu, mnóstwa emocji i zaskakujących, jak na takie warunki wydarzeń (jak na przykład wybory miss pięknych nóg, wyrzucanie samolotów za burtę czy wiązanie szalup ratunkowych nylonowymi rajstopami). I gwarantuję, że będziecie kibicować dziewczynom z całych sił podczas tej podróży w nieznane, choć nie koniecznie podczas konkursów piękności.

Zastrzeżenia? Dawno nie widziałam okładki tak nieadekwatnej do treści książki. To historia o trudach i niebezpieczeństwach podróży na okręcie wojennym o bardzo zaawansowanym stopniu zużycia, gdzie widmo i trauma wojny wciąż jest żywe. O samotności i niepewnej przyszłości. Pełna nierozbrojonych bomb, plam paliwa lotniczego i smaru, moralnych dylematów, spoconych mechaników, tropikalnych upałów i piekielnych maszynowni. A na okładce umieszczono uśmiechniętą i w pełni zrelaksowaną babeczkę w niewielkiej łódeczce do pływania po stawie. Jeśli chodzi o okładkę, jestem na nie.

Ale sama książka jest bardzo dobra i świetnie zbilansowana – jest przygoda, jest trudna przeszłość i lepsza przyszłość na horyzoncie, są emocje i nuta romansu. A inspiracja prawdziwymi wydarzeniami tylko dodaje powieści niesamowitości. W końcu najbardziej niezwykłe historie pisze życie.

Jojo Moyes, W samym sercu morza, Kraków: Wydawnictwo Znak Literanova, 2020, 544 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Znak Literanova.

Czas na czytanie: PATRONAT „Kołysanka dla Łani” Ewa Formella

| Lew Kanapowy

To nie jest gatunek, po który zwykle sięgam, wręcz przeciwnie. Książki obyczajowe łączące miłość z realiami II wojny światowej albo są dla mnie zbyt cukierkowe i traktują wojnę jako atrakcyjny landszafcik (bo przecież wiadomo, że romans w trudnych czasach jest ciekawszy), albo opisują wojenną rzeczywistość z reporterską dokładnością, co się oczywiście chwali, ale jest nie na moją psychikę.

„Kołysanka dla Łani” Ewy Formelli jest inspirowana prawdziwymi wydarzeniami, choć jak autorka zaznacza, sama usłyszała tą historię „z drugiej ręki”. Stworzyła więc nostalgiczną opowieść, w której współczesność przeplata się ze wspomnieniami partyzantki i zesłania. I choć bije z nich groza i bezwzględność czasów i okoliczności, to jednak staruszkowie doceniają i pielęgnują w swej pamięci przede wszystkim te piękne momenty – młodość, przyjaźń, pierwsze zakochania, drobne przyjemności i chwile prostego szczęścia – tym bardziej doceniane, gdy trafiały się w nieludzkich okolicznościach. Promyczki dobra, o których do końca życia będzie bohaterom przypominał szum lasu, zapach konwalii i uśmiech nieznajomej.

Powstała więc historia, którą równie dobrze moglibyśmy wysłuchać pewnego zimowego wieczora z ust babci. Historia o nadziei, na którą nigdy nie jest za późno. O zagadkach pamięci i zapomnienia, o niesamowicie posplatanych losach wojennych emigrantów i ludzkiej dobroci przyćmiewającej zło i obojętność. A zakończenie jest wzruszające, po raz kolejny wyszła ze mnie książkowa beksa.

Bardzo podoba mi się wyważenie powieści, którą mimo licznych przeskoków czasowych i zmian narracji, czyta się bardzo płynnie i bez poczucia zagubienia (a przynajmniej bez tego niewynikającego z odczuć bohaterów). Bardzo duże znaczenie dla klimatu mają wojskowe i partyzanckie piosenki, których historie i związane z nimi ciekawostki historyczne zostały zręcznie wplecione w fabułę, podobnie jak na przykład informacje o różnorodnych tradycjach świątecznych, bo i magia Bożego Narodzenia znalazła dla siebie miejsce na kartach tej książki. A ja bardzo lubię dowiadywać się z powieści czegoś nowego.

Ewa Formella, Kołysanka dla Łani, Poznań: Wydawnictwo Replika, 2020, 276 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Replika, więcej o książkach autorki i tych przez Ewę czytanych znajdziecie w jej kąciku książek.

Czas na czytanie: „Wieża świtu” Sarah J. Maas

| Lew Kanapowy

Bardzo pozytywne zaskoczenie!

Nie byłam entuzjastycznie nastawiona do tego przerywnikowego tomu Szklanego Tronu. Przede wszystkim, jak można przerwać akcję w takim momencie i na prawie 850 stron przenieść ją w zupełnie inny czas i miejsce? Poza tym obawiałam się, że tom poświęcony tylko i wyłącznie Chaolowi zanudzi mnie na śmierć, bo też nigdy nie przepadałam za bardzo za tym bohaterem wraz z jego dąsami, specyficznym podejściem do honoru i oddania oraz tendencją do obwiniania o wszystko każdego wokół siebie z mentalnym samobiczowaniem włącznie.

DSC_0275

I to nie tak, że były kapitan gwardii królewskiej Adarlanu zyskał moją sympatię, chociaż czekająca go walka nie tylko z kalectwem, ale przede wszystkim z demonami przeszłości i wyniszczającym poczuciem winy będzie go sporym wyzwaniem. Odświerzająca okazała się zmiana otoczenia. Kaganat z brutalnym sposobem dziedziczenia władzy, miasto pokoju, dobrobytu i uzdrowicieli, jeźdźcy ruków rodem z opowiadanych w Adarlanie baśni i tak lubiane przeze mnie dworskie intrygi. A do tego oczywiście egzotyczne romanse. I rola dyplomaty, tak bardzo niepasująca do głównego bohatera.

Cieszący się dobrobytem południowy kontynent, bezpiecznie oddalony do wojny, wcale się do niej nie spieszy. Szczególnie, że członkowie rodziny królewskiej zmagają się w z własną, osobistą tragedią i codzienną rywalizacją. Tymczasem nie ma kontynentu, na którym na naszych bohaterów nie czyhałoby pradawne zło. Czyżby sama ich obecność ściągnęła szpiegów Erawana, czy może jego macki sięgają aż tak daleko już od dawna, a pogrążona w wojnie północ to dopiero początek?

Kraina za Wąskim Morzem kryje w sobie znacznie więcej, niż tylko potęgę militarną. Czy to tutaj narodzi się szansa na ostateczne pokonanie Valgów?

Sarah J. Maas, Wieża świtu, Warszawa: Wydawnictwo Uroboros, 2018, 843 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Uroboros.

Czas na czytanie: PRZEDPREMIEROWO „Czarny mag. Ostatnia walka” Rachel E. Carter

| Lew Kanapowy

„Czarny mag” to seria, która rozkręcała się powoli, a autorka stopniowo, z tomu na tom, dawkowała czytelnikom emocje. Aż do czwartej i zarazem ostatniej części, w której akcja pędzi jak lawina – od pierwszej aż do ostatniej strony. A nawet jeśli wydarzenia na chwilę przystopują, to nie ma co liczyć na odpoczynek – wyrzuty sumienia, konieczność podejmowania tragicznych wyborów i mierzenia sie z ich konsekwencjami, intrygi i knowania na pewno na to nie pozwolą.

Jak wiele można poświęcić dla pokoju? Ryiah przysięgała być wierną Koronie i chronić Jerar. Ale co, jeśli to zdradziecki król jest największym zagrożeniem dla państwa, którym włada? I zupełnie przy okazji jest ukochanym bratem twojego ukochanego, żeby przypadkiem nie było za łatwo? Czy szczęście jednego mężczyzny, nawet jeśli to twój mąż, jest ważniejsze od setek istnień, które pochłonie wojna podstępnie wywołana przez chciwego tyrana? Nawet, jeśli odpowiedź wydaje się być oczywista, to podjęcie takiej decyzji wcale oczywiste nie jest. Szczególnie, że nawet tyran wzbudza współczucie.

Trochę było mi żal Mariusa – po poprzednich częściach miałam względem niego pewne podejrzenia, które niestety się nie sprawdziły. Mam więc wrażenie, że potencjał tej postaci, choć epizodycznej, został zmarnowany. Jestem za to bardzo pozytywnie zaskoczona Ianem i Alexem, których gdzieś już w głębi serca spisałam na straty, a dostali takie zakończenia, na jakie w pełni zasługiwali. Teraz spokojnie mogę uważać ich za z moich ulubieńców.

Jeśli ktoś spodziewa się słodko-cukierkowego zakończenia, w którym dobro zwycięża nad złem, a prawdziwa miłość przetrwa wszystko, to raczej się rozczaruje. To trudna i brutalna część – pełna tortur, frustracji, samotności, zdrady, poczucia winy, samoobrzydzenia i wybierania między złem, a złem, które wcale nie jest mniejsze. Bezwzględny świat kołyszący się na skraju wyniszczającego konfliktu, w którym nic nie jest czarno-białe, a każda decyzja okupiona zostanie cierpieniem. Aż w końcu trzeba będzie pozbierać i poskładać do kupy gruzy, które z niego zostaną. Czy miłość naprawdę jest w stanie wybaczyć każdy błąd?

P.S. Nikt z Was nie zgadnie, kto będzie rządził Jerarem. A jakby ktoś przez przypadek jednak zgadł, to stawiam mu frytki!

Rachel E. Carter, Czarny Mag. Ostatnia walka, Warszawa: Wydawnictwo Uroboros, 2020, 280 s. (premiera 25.03.2020)

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Uroboros.

Czas na czytanie: PRZEDPREMIEROWO „Płacz” Marta Kisiel

| Lew Kanapowy

„Wielkie zło zawsze zaczyna się od małego zła. Dlatego tak łatwo przeoczyć, że to już. Że to już się dzieje…”

Tak coś czułam, że „Toń” jednak doczeka się kontynuacji, bo jak to tak kończyć w takim momencie? I cudownie, bo „Płacz” podobał mi się zdecydowanie bardziej, aż trudno mi uwierzyć, że to już koniec cyklu wrocławskiego. Ale to jedno z tych dobrych zakończeń, właściwych.

Każdy radzi sobie z traumą pozostałą po przygodzie wokół złota Breslau na swój sposób – jedni lepiej, inni gorzej, niewątpliwie jednak na każdym podróż przez warstwy czasu i odkrycie prawdy o swojej rodzinie odbiła dotkliwe piętno. Jak to zwykle bywa, tylko jedno może na nowo zjednoczyć epicką drużynę, szczególnie kiedy jej członkowie nie za bardzo mogą znieść swoje towarzystwo – tragedia. I misja ratunkowa.

Gotowy na wszystko Bear Karolek Grylls biwakowania, rozchwiana emocjonalnie Dżusi (tak, rozchwiana jeszcze bardziej, niż zwykle, tak, to jest możliwe!), drżąca ze strachu Klara, Gerd Moczymorda i emerytowana moira wyruszą odkrywać tajemnice Gór Sowich i pomóc w powrocie pewnej uciekinierce. Bo zwykła ucieczka z domu to za mało dla targanego wyrzutami sumienia psychopompa. Można przecież utknąć w czasie w pogoni za kolejną zagadką kolejnej rodziny i nawiedzać telefony. A to dopiero preludium do wielkich kłopotów. Przypadkowo odkrywają bowiem zło dużo większe, niż mogło śnić się filozofom. A zło się budzi.

Anomalie pogodowo-czasowe, małe i duże rodzinne dramaty, stawianie czoła największym lękom, piękne i mniej piękne finały romansów, urokliwe zabytki, wojenne opowieści, najgłębiej skrywane tajemnice Trzeciej Rzeszy, ból straty, dobrowolne i wymuszone poświęcenie, pułapki losu i pewien strzygoń będący zawsze sto lat przed innymi. A wszystko to okraszone pełnym charakteru humorem Marty Kisiel.

Są przygody, które lepiej przeżywać na papierze. Serio. Za to w ten sposób najlepiej jak najczęściej!

Marta Kisiel, Płacz, Warszawa: Wydawnictwo Uroboros, 2020, 316 s.
(premiera 11.03.2020)

Recenzja powstała dzięki uprzejmości wydawnictwa Uroboros.

Czas na czytanie: „Narodziny królów” C.S. Pacat

| Lew Kanapowy

Oto i ostatni tom – w którym wszystkie tajemnice zostaną rozwikłane, rozpaczliwe wybory zostaną podjęte, ostateczne walki stoczone, a demony przeszłości nie odpuszczą ani na chwilę.

Zawieszenie broni między dwoma krnąbrnymi książętami o kiepskiej przeszłości to jedno, ale nakłonienie do współpracy dwóch zwaśnionych armii to już nie lada wyzwanie. Szczególnie kiedy nie jest się oficjalnie uznanym następcą tronu, a dawne przyjaźnie i poczucie lojalności zostały wystawione na ciężką próbę.

I będą wystawiane na próby każdego dnia, bo demoniczny regent nie ustaje w dążeniu do osłabienia morale, zszargania opinii wśród ludności i zniszczenia tak kruchego porozumienia. Pojawią się też krwawe bitwy, sportowe igrzyska, nieślubne dzieci, faceci w sukienkach, publiczne procesy, gorące noce w przydrożnych zajazdach, bezczeszczenie świętego sanktuarium, podróżowanie w przebraniu, pojedynki i jeszcze więcej podstępów.

Patrząc z perspektywy całej serii, jest to raczej romansidło z przygodą, niż typowy erotyk, co mocno zapowiadał pierwszy tom. Najwięcej „momentów” od których pieką uszy pojawia się pod koniec trzeciego tomu, ale jest ich zdecydowanie mniej, niż się spodziewałam. Poza napięciem między głównymi bohaterami, które potrafi momentami doprowadzić czytelnika do frustracji, najbardziej „podpadającym pod paragraf” jest stworzenie kultury, w której niewolnictwo – również seksualne jest na porządku dziennym.

Literacko raczej słabo, autorka wybroniła się jednak całkiem dobrymi opisami, a opisy to coś, co lubię. Za to tendencyjni, ale dający się lubić bohaterowie zbudowani na zasadzie kontrastu i reprezentujący sobą całe zbiory cech narodowych rekompensują niedociągnięcia fabuły i zagrywki godne superbohaterów.

Nieszczególnie ambitne, ale całkiem przyjemne czytadła do pochłonięcia w jeden jesienny wieczór. W końcu nic nie rozgrzewa tak dobrze, jak półnadzy niewolnicy karmiący swych panów oliwkami i zupełnie nadzy, wysmarowani olejkami zapaśnicy siłujący się na arenie. A do tego dwie zwaśnione nacje toczące wojnę nie tylko ze sobą wzajemnie, ale również wewnętrzne spory o władzę. Konflikty moralne, nieprawdopodobne sojusze, plany tak zagmatwane, że wyplątanie się z sieci intryg zdaje się niemożliwością, całkiem sporo humoru i puchate, romantyczne zakończenie. Czego chcieć więcej?

C.S. Pacat, Narodziny królów, Warszawa: Studio JG, 2019, 388 s.

Czas na czytanie: „Czarny Mag. Kandydatka” Rachel E. Carter

| Lew Kanapowy

„I tak to właśnie jest z wrogami. Nigdy nie wiadomo kim tak naprawdę są”.

Stopniowanie poziomu emocji między kolejnymi częściami „Czarnego Maga” jest niesamowite. „Pierwszy rok” był zupełnie spokojny, bez większych wzruszeń, z lekkim dreszczykiem przedegzaminacyjnego stresu na końcu. „Adeptka” do frustracji i nerwów związanymi z przechodzeniem przez kolejne etapy edukacji dorzuciła uczuciowy rollercoaster zakazanego romansu, niepokój związany z nadciągającą wojną i żałobę pierwszych strat. A „Kandydatka”? „Kandydatka” trzyma w napięciu niemalże przez cały czas. Jak się czytelnik nie wkurza na główną bohaterkę przechodzącą trudny okres i próbującą swoich sił w czasie prawdziwej służby, to kibicuje jej podczas królewskich negocjacji z ambasadorem potencjalnego sojusznika. Jak nie śledzi z zapartym tchem wyjątkowo brutalnego magicznego turnieju (Te opisy walk! Ciągnęły się przez wiele stron, a nie były ani trochę monotonne!), to próbuje połapać się w międzynarodowym spisku. I wewnętrznym spisku również.

Są bale i bajkowe śluby, teściowie z piekła rodem i urocze księżniczki, gorące momenty w bibliotece i mordercze treningi. I przede wszystkim to, co tak bardzo lubię – pałacowe intrygi. Bardzo, bardzo dużo pałacowych intryg, walki o tron i pragnienia władzy. Prowokacje, ataki, kruche sojusze i głód zemsty. Wyścig chorobliwie ambitnych, zakompleksionych i niedocenianych osób osiąga punkt krytyczny. A większe i mniejsze potyczki toczą się o coś znacznie więcej, niż satysfakcja i połyskująca klejnotami szata Czarnego Maga.

Leje się krew i wszyscy tracą bliskich. Rozpadają się rodziny i przyjaźnie, jedne marzenia rozwiewają się w pył, a inne – cudem osiągnięte – mają gorzki smak rozczarowania. Buntownicy mogą czaić się wcześnie i nie wiadomo kto jest wrogiem, a kto przyjacielem. Ryiah jak zwykle stoi w samym oku cyklonu. Ryzykuje wszystkim i w którą stronę się nie obróci, konsekwencje będą tragiczne.

Nie wiem, jak ja doczekam do premiery kolejnego tomu…

Rachel E. Carter, Czarny Mag. Kandydatka, Warszawa: Wydawnictwo Uroboros, 2019, 415 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Uroboros.