George Orwell

„(…) co, jeśli celem nie jest pozostanie przy życiu, a pozostanie człowiekiem?”

Już w przypadku poprzednich książek z nurtu klasyki wydanych w formie powieści graficznych (polecam recenzje „Zabić drozda” i „Folwarku Zwierzęcego”) pisałam o dużym wpływie warstwy graficznej na percepcję utworu – to dodatkowy środek wyrazu, który wspomaga wyobraźnię, wzmaga emocje i uczucia czytelnika.

W przypadku „Roku 1984” wrażenie jest piorunujące. Samej książki nie trzeba chyba nikomu przedstawiać – już sama wizja całkowitej kontroli społeczeństwa, inwigilacji, pozbawienia umiejętności myślenia i podporządkowania każdej sfery życia jest wystarczająco przerażająca. I grafika tylko to wszystko pogłębia, bo ilustracje są ciemne, surowe i niepokojące – bezwzględna potęga systemu, poczucie porażki, bezradności i beznadziei zdają się jeszcze bardziej dotkliwe i namacalne. Szczególnie puste oczy i beznamiętne twarze bohaterów są idealnym dopełnieniem treści antyutopii.

Pokuszę się nawet o stwierdzenie, że ta wersja jest lepsza. Jakoś bardziej do mnie przemówiła, mocniej mnie dotknęła, wzbudziła więcej emocji, a tą zdolność w książkach bardzo cenię.

Ale żeby nie było tak kolorowo, mam też parę zastrzeżeń. Czarne napisy na bardzo ciemnym tle, choć klimatyczne, są też mało czytelne – zdarzały się takie „okienka”, gdzie miałam spory problem z odczytaniem tekstu, a nawet w kilku zdarzyło mi się tekst zupełnie przeoczyć. Po raz kolejny też nie pasuje mi zróżnicowanie wymiarów książek będących niejako z jednej serii. Każda z powieści graficznych tego wydawnictwa ma inny format. Jest on pewnie uwarunkowany wnętrzem komiksu, ale jest to mało wygodne.

Dystopijny świat podporządkowany terrorowi totalitaryzmu spotęgowany o sferę wizualną.

George Orwell, Fido Nesti, Rok 1984. Powieść graficzna, Warszawa: Wydawnictwo Jaguar, 2020, 216 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Jaguar.

To już druga adaptacja książki z klasycznego kanonu, którą czytam jako powieść graficzną i naprawdę mogłabym się do tego przyzwyczaić. Może nie jako wersję mającą zastąpić oryginalny tekst, ale jako powtórka po latach (albo na przykład przed egzaminem) sprawdzi się bardzo dobrze.

Pamiętam, że akurat „Folwark zwierzęcy” był jedną z tych lektur, które czytało się raczej chętnie – niedługa, pozbawiona ozdobników stylistycznych, zwięzła i na temat, przemawiająca do wyobraźni, mimo, że w podstawówce mało kto traktuje taką tematykę jako aktualny problem, a nie relikt przeszłości. Wydaje mi się, że „Folwark” nie jest książką, której atrakcyjność trzeba podnosić ale i tak adaptacja graficzna wyszła jej zdecydowanie na plus, ilustracje jeszcze bardziej dodają powieści klimatu.

Bo i sposób ilustrowania został idealnie dopasowany – Odyr przedstawił rzeczywistość folwarku bardzo w stylu traktorzystek i podawania cegły. I chociaż jako realizm socjalistyczny raczej nie odnalazłaby aprobaty, bardzo dobrze działa na wyobraźnię odbiorcy i jest bardzo dobrym dopełnieniem treści utworu. A i czyta się przyjemniej, a już na pewno bardziej sprawnie, bo tekst został oczywiście odpowiednio dopasowany do nowej formy przekazu. I co za tym idzie, skrócony, chociaż nie odczułam w związku z tym jakiegoś szczególnego braku.

Jeśli mam się doszukiwać minusów tego wydania, to jedynym jest różnica formatu, między „Folwarkiem zwierzęcym”, a wydaną na początku roku drugą powieścią graficzną – „Zabić drozda”. I chociaż obie książki, poza pomysłem na komiksową adaptację, nie łączy wiele, chętnie potraktowałabym je jako serię „klasyka graficznie” i ujednoliciła format wydania. Jakoś tak wtedy zawsze łatwiej znaleźć miejsce na półce.

George Orwell, ODYR, Folwark zwierzęcy, Warszawa: Wydawnictwo Jaguar, 2020, 176 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Jaguar.