feminizm

Czas na czytanie: „Drugi legion” Richard Schwartz

| Lew Kanapowy

„Dobry przywódca sprowadza swoich ludzi z powrotem do domu, żywych. Nigdy nie byłem dobrym przywódcą”.

Niecałe pół roku temu pierwszy tom „Tajemnic Askiru” – „Pierwszy róg” wciągnął mnie zaskakująco skutecznie. Był zupełnie inny od książek, które zwykłam czytać – w klimatach gry rpg, z epicką wyprawą, która nie może wyściubić nawet czubka nosa z zaklętego zajazdu.

Dlatego też martwiłam się trochę, czy autorowi uda się utrzymać moje zainteresowanie kiedy czar nowości już minie, a bohaterowie wydostaną się wreszcie z przysypanego go śniegiem schronienia i staną się zupełnie typową drużyną ruszającą po przygodę i ratunek dla świata. Jakże mogłam choć przez chwilę pomyśleć, że drużyna, do której należy Zokora będzie „typowa”?

Już po kilku pierwszych stronach można zauważyć, że w „Drugi legion” jest zdecydowanie bardziej zabawny – znajdziemy tu przede wszystkim mnóstwo humoru sytuacyjnego. Dla mnie to bardzo duży plus. Szczególnie, że żarty nie są wymuszone, a poczucie humoru nie koliduje z powagą misji i brutalnością przedstawionego świata. A ten się zmienia – dotychczas byliśmy na mroźnej północy w czasach przypominających nieco, pod względem rozwoju myśli technicznej, średniowiecze. Teraz zawędrujemy na średniowieczny wschód, gdzie woda jest na wagę złota, a złoto bardzo łatwo stracić. Jest wielkie, tętniące życiem kupieckie miasto, są haremy, targi niewolników, wszędobylski piasek, karawany wielbłądów, smoki, wielkie karaluchy, krwiożerczy płaszcz, gildia złodziei i dworskie intrygi (uwielbiam!). Jest też śmiertelne zagrożenie, które drepcze za naszymi bohaterami krok w krok i doprowadza do rozdzielenia grupy. Są łowcy głów, nekromanci i kapłani naprawdę specyficznych bogów.

Więzy przyjaźni między bohaterami stają się coraz trwalsze. Bardzo się cieszę, że książka nie zmieniła się w ckliwe romansidło. Mimo, że na wyprawę wyruszają trzy pary i oczywiście nie brakuje wzajemnego poświęcania się za siebie nawzajem i scen zazdrości od czasu do czasu, to męsko-damskie czułostki zostały ograniczone do minimum. A mimo to  czytelnik nie wątpi w łączące ich uczucia ani przez moment. Silne kobiety są pełnoprawnymi uczestniczkami wyprawy, a ta ich nie oszczędza. Zaczynam podejrzewać, że pan Schwartz jest feministą i wychodzi mu to bardzo dobrze, bo nie ma przesady ani w jedną, ani w drugą stronę – równowaga między pierwiastkiem kobiecym i męskim została osiągnięta. Szkoda, że wyłącznie na kartach powieści.

Wciąż nie bardzo podoba mi się Janos – zdecydowanie wolałam go jako zbójcę. Coraz bardziej za to lubię Zokorę i Varoscha, co zapewne nie jest żadną niespodzianką. Któremuś z nich wróżę śmierć, bo to niemożliwe, żeby obie takie postacie przetrwały tą zawieruchę.

Bardzo łatwo było mi wrócić do tej historii. Z pewnością miał na to wpływ stosunkowo krótki czas przerwy między dwoma tomami, ale wsiąkłam w ten świat jakbym wracała na kolejne wakacje w to samo miejsce. I strasznie się cieszę ze znacznego ocieplenia, chociaż to trochę ze skrajności w skrajność.

Tylko okładek żal, bo w porywaniu z oryginalnymi, nasze prezentują się bardzo przeciętnie.

Richard Schwartz, Drugi Legion, Kraków: Wydawnictwo Initium, 2018, 528 s.

Bajki Majki: „Girl Power. Opowieści dla dziewczyn, które chcą zdobyć świat” Caroline Paul

| Lew Kanapowy

Powstaje coraz więcej książek o dziewczynach dla dziewczyn. I to nie tylko o grzecznych, ułożonych dziewczynkach marzących o księciu z bajki, ale o prawdziwych poszukiwaczkach przygód, awanturnicach zmieniających bieg historii. Oto jedna z nich – chyba najbardziej wyjątkowa.

To połączenie wspomnień pewnej kobiety, która od małego nie umiała usiedzieć na miejscu przez pięć minut, ze zbiorem inspiracji, poradnikiem i dziennikiem odkrywcy w jednym. Składa się z dziesięciu rozdziałów, a każdy z nich to jeden z szalonych wyczynów autorki.

Dzięki pierwszoosobowej narracji bardzo łatwo zżyć się z autorką będącą jednocześnie główną bohaterką ksiązki. Szczególnie, że Caroline Paul (stażaczkę, paralotniarkę, nurka głębinowego, kajakarkę, i łowczynię przygód) trudno nie polubić – epatuje pozytywną energią, jest pełna entuzjazmu i zawsze skora do wcielania w życie szalonych pomysłów (jestem pewna, że napsuła swoim rodzicom nerwów co niemiara…). I co najważniejsze – jest autentyczna – nie robi z siebie bohaterki, nie zadziera nosa, nie ogranicza się do przechwałek, nie wręcz przeciwnie. Opowiada zarówno o swoich sukcesach, jak i porażkach, dzięki czemu pozwala czytelniczkom wyciągnąć lekcje ze swoich własnych błędów. Potrafi śmiać się z siebie i ma przesympatyczne poczucie humoru. Uczy przełamywać swój strach, ale i słuchać głosu rozsądku. Podkreśla wagę zachowywania zimnej krwi, wytrwałości i posiadania odpowiednich umiejętności. Ale przede wszystkim radzi cieszyć się życiem, przygodą i wyzwaniami. I nie bać się spełniać swoich marzeń.

Wspomnienia osobistych przygód autorki dopełniają inspirujące cytaty odważnych kobiet i bardzo skrótowe biografie bohaterek. I to właśnie przy tym elemencie chciałabym zatrzymać się na dłużej, bo w moim odczuciu jest genialny. Dotychczas, kiedy ktoś wspominał o wielkich kobietach, miał na myśli przede wszystkim oklepane ikony – Emilię Earhart, Marię Skłodowską-Curie, Fridę Kahlo, czy Artemisię Gentileschi. Osobowości wybitne, ale… od wielu lat martwe i przez to bardzo, bardzo odległe. A w tym przypadku, nie dość, że Caroline Paul wspomina naprawdę mnóstwo nietuzinkowych kobiecych postaci, to jeszcze wybrała przede wszystkim osoby nam współczesne, których losy można śledzić, do których można napisać choćby na facebooku! To bohaterki żyjące, dostępne, zmagające się z tą samą rzeczywistością, co my. I dzięki temu jeszcze bardziej prawdziwe.

Ponadto każdy z rozdziałów zakończony jest małymi wyzwaniami i przydatnymi wskazówkami – dzięki nim przećwiczymy radzenie sobie ze strachem, dowiemy się między innymi jak wiązać węzły, rozpoznawać rodzaje chmur, nakłonić drzewo do wyprodukowania wody, zmierzyć temeraturę za pomocą cykania świereszczy czy zapobiec wychłodzeniu w lesie. Pojawiają się również zabawne grafiki i psychotesty (na przykład odnośnie skakania z klifu) oraz fragmenty „dziennika” do samodzielnego wypełnienia, gdzie sporządzimy listę autorytetów, albo listę rzeczy, które bardzo chcemy w życiu zrobić.

W pierwszym odruchu nieszczególnie podobały mi się ilustracje – jestem wielką fanką starannych, rozmalowanych dzieł sztuki, a tutaj dostałam skreślone na szybko, schematyczne obrazki. Ale wraz z wsiąkaniem w lekturę coraz bardziej wczuwałam się w ich klimat – pośpieszne, nerwowe, sprawiające wrażenie powstałych „na kolanie” ilustracje są bardzo dynamiczne, pełne ruchu, niemalże wibrujące od energii. I przez to doskonale pasują do tej książki i samej Caroline.

Jako dziewczyna pochłonęłam tą książkę w kilka godzin i jestem nią zachwycona. Jako mama cieszę się, że moja córka jest jeszcze na nią za mała. Ale jestem pewna, że za kilka lat „Go girls” trafi w jej ręce, bo jest utrzymana w idealnej równowadze pomiędzy zachętą do działania, a rozwagą i pomyślunkiem. Nawet, jeśli nie każda wyprawa idzie zgodnie z planem. W końcu dlatego właśnie nazywamy je PRZYGODAMI.

Caroline Paul, Wendy Macnaughton, Girl power. Opowieści dla dziewczyn, które chcą zdobyć świat, Poznań: Wydawnictwo Papilon, 2018, 153 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Papilon.

Czas na czytanie: „Hello world” Michał R. Wiśniewski

| Lew Kanapowy

Bywają książki, które potrafią zaciekawić tak bardzo, że nie sposób się od nich uwolnić. Tak właśnie miałam z „Hello world”, które rzuciło mi się w oczy podczas Warszawskich Targów Książki swoją niebanalną reklamą. Uczciwie przyznaję, że prawie staranowałam stoisko autora potrącając dziwacznego manekina, który śmiertelnie mnie wystraszył. Jednak mając już tą pozycję w ręku doskonale wiedziałam, że to będzie książka nie do końca w moim typie – nie ukrywam, że po okładce, blurbie i notatce o autorze spodziewałam się raczej gniota. A po wydawnictwie pozycji przeintelektualizowanej i przefeminizowanej. A mimo to nie mogłam się od tej książki uwolnić i prześladowała mnie niemalże na każdym kroku. Wiedząc, że istnieje tylko jeden sposób na pozbycie się tej niespodziewanej obsesji zamówiłam jej przedmiot do recenzji.

I powiem tak – to jest naprawdę dziwna książka. Jedno wielkie pomieszanie z poplątaniem, które dopiero pod koniec lektury zaczyna układać się we w miarę logiczną całość. W krótkich rozdziałach poznajemy naprzemiennie historie piątki głównych bohaterów, żyjących w różnych czasach i różnych rzeczywistościach – od szarego PRL’u, przez współczesność, aż do przejaskrawionej dystopijnej przyszłości. Ich losy łączy jeden problem – macierzyństwo. Mamy zatem zagubioną nastolatkę popełniającą głupi błąd, współczesną kobietę, która decydując się na dziecko nie spodziewała się fali oceniania i niechcianych rad, samotną matkę – internetową wojowniczkę, poszukującego w sobie uczuć przyszłego ojca przepracowującego traumę po utracie rodziców poprzez próby naprawienia świata i kobietę przyszłości, dla której to wirtualna rzeczywistość jest „realem”, komunikującą się za pomocą emoji i czerpiącą emocje z łykanych tabletek. I wszystko to byłoby nawet całkiem ciekawe, gdyby nie fakt, że każdy z bohaterów ma psychozę. Naprawdę, jedna z przyszłych mam cierpi na permanentne urojenia, druga natomiast żyje w urojeniu – zdrowo pogrzanym futurystycznym świecie będącym mieszanką słodziutkiej gry obyczajowej dla japońskich nastolatek z cyberpunkową wizją szaleńca, gdzie pokemon jest zdecydowanie bardziej naturalny niż dziecko. Pozostali bohaterowie na szczęście popadają w obłęd tylko raz na jakiś czas.

I choć przesłanie książki naprawdę mi się podoba, antropomorficzne baśniowe metafory, pewna chaotyczność budowy utworu i wizja przyszłości rodem z koszmarów sprawiły, że naprawdę ciężko było mi przebrnąć przez tą pozycję. Choć zarówno pomysł, jak i forma są bardzo oryginalne.

Pod koniec książki sam autor pisze, iż jest to książka o nadziei. I w pewnym sensie rzeczywiście tak jest. A już na pewno o byciu przy nadziei. To opowieść z gruntu feministyczna, gdzie prawdziwa siła kobiecości tkwi we wspólnocie, a największa słabość w ocenianiu siebie i innych. Wiadomo przecież nie od dziś, że kobieta stroi się nie po to, by zaimponować mężczyźnie, a po to, by ściągać zazdrosne spojrzenia innych kobiet. A dowartościowywanie siebie poprzez krytykę pozostałej części babskiej populacji (a już mam w szczególności!) jest raczej na porządku dziennym. No bo przecież „Mój Brajanek w tym wieku już sikał na nocnik/przesypiał noce/deklamował poezję/gotował trzydaniowe obiady…, wobec czego jestem genialną matką. A już na pewno lepszą niż ty.” I choć z przyjemnością dołączyłabym do walki z tym ciągłym ocenianiem (również u siebie), tak wizualizacja takiego sposobu myślenia jako złej królowej elfów kompletnie mi nie leży. Podoba mi się koncepcja książki, w której losy pozornie nie związanych ze sobą bohaterów wzajemnie się przeplatają i dopełniają tworząc ciąg historii macierzyństwa. Nie przypadła mi jednak do gustu cała fantastyczno-wirtualna otoczka.

„- Gdzie ja jestem?
– To holodeck projektu GOOD ENDING. Twoja rzeczywistość została zapauzowana.
– Co to znaczy?
– Rzeczywistość, w której spędziłaś – spędzisz – życie, dopiero ma nadejść. To jedna z wielu możliwych przyszłości, które badamy. Coś w rodzaju wszechświata kieszonkowego, tylko dużo większego niż te znane do tej pory. Serwery kwantowe przestrzeni nieeuklidesowych, hackowanie podświadomości, nie pytaj mnie, nie znam się na informatyce jungowskiej.
– Moje życie było hologramem?
– Będzie, nie było – odpowiada postać – Każde życie jest hologramem. Nasze mózgi to tylko puste pudełka zbierające światło.”

– no nie, naprawdę sie starałam, ale to jednak nie są moje klimaty…

Autor natomiast całkowicie skradł moje serce zawoalowanymi złośliwościami w pod adresem „Kici Koci” i jej wątpliwej jakości artystycznej oraz przekonaniem, że to sztuka i wartościowa literatura dziecięca są w stanie uratować świat.

I w ten sposób wracam do początku – ta książka jest naprawdę dziwna. I jak na pewno nie mogę powiedzieć, że była zła, czy bezwartościowa, tak z pewnością męcząca i nie w moim guście –  raczej odpuszczę sobie pozostałe pozycje autora. Ale jednocześnie była to lektura nie podobna do niczego, co czytałam wcześniej i czuję się bogatsza o nowe doświadczenia.

Michał R. Wiśniewski, Hello world, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2017, 320 s.

Książkę zrecenzowałam dzięki uprzejmości portalu sztukater.pl

Czas na czytanie: „Świt, który nie nadejdzie” Remigiusz Mróz

| Lew Kanapowy

A oto moje pierwsze spotkanie z twórczością Pana Mroza. Już myślałam, że się nie ugnę i tym razem uda mi się nie podążyć za mainstreamem ale jednak ciekawość robi swoje i kiedy trafiłam na Book Tour z książką tak popularnego ostatnio autora nie zastanawiałam się długo. W końcu trzeba sprawdzić o co tyle hałasu ;)

Poświęciłam zatem kilka deszczowych ostatnio wieczorów na historię upartej jak diabli i niezwykle przejętej swoją rolą policjantki i zbira spod ciemnej gwiazdy, który co prawda marudzi co jakiś czas o chęci całkowitej zmiany swojego życia i podejmuje przez to głupawe decyzje na miarę filantropa, ale suma summarum wszystko wychodzi jak zwykle i zbir jednak pozostaje zbirem.

Tym, co wysuwa się na pierwszy plan wśród moich „wrażeń z lektury” jest wielki plus za konstrukcję świata przedstawionego. Co prawda nie jestem szczególnie obeznana w realiach dwudziestolecia międzywojennego, ale naprawdę udało mi się poczuć ten klimat. Słownictwo, muzyka, ubiór, zwyczaje, topografia i infrastruktura miasta, smaki i zapachy oraz przewijające się tu i ówdzie znane osobistości pozostawiają wyobraźni spore pole do popisu i tworzą naprawdę wyjątkową atmosferę kraju zrujnowanego przez rozbiory i powoli podnoszącego się z gruzów. Kraju, który nie radzi sobie z samym sobą, uczy się na popełnianych co rusz błędach i zmuszony jest budować od zera wszystkie struktury państwowości. Kraju, w którego stolicy króluje nierząd, przestępczość i korupcja.

IMG_20170829_131226_677

I wszystko byłoby super, gdyby nie fakt, że przez pierwsze 400 stron… książka jest po prostu nijaka.

Niby mamy porachunki gangów, pierwsze kroki stawiane przez nowoutworzoną kobiecą formację policyjną, strzelaniny, działalność pod przykrywką, chytre plany, podwójną (a momentami nawet poczwórną!) grę, masę fałszywej lojalności i sporą dawkę mordobicia, to jednak coś jest nie tak. Mimo naprawdę dobrej konstrukcji, ta książka po prostu nie wzbudziła we mnie emocji – nawet w momentach dramatycznych zwrotów akcji przyglądałam się wszystkiemu raczej beznamiętnie – nie byłam zszokowana, nie byłam wzruszona. I mimo naprawdę atrakcyjnej szansy przyglądania się ówczesnej rzeczywistości z punktu widzenia elementu przestępczego półświatka oraz z karkołomnej pozycji stróża prawa w mieście opanowanym przez bezprawie, bohaterowie i ich życiowe sytuacje nie wzbudzili we mnie ani sympatii ani współczucia. Ani ekscytacji podczas ich wzajemnej gry w uwodzenie.

Być może na moje dość znudzone odczucia miało wpływ stosowanie „zaskakujących zwrotów akcji”, które pewnie by mnie zszokowały, gdybym nie widziała siedmiu sezonów Gry o Tron – czyli skoro czytelnik zdążył się już jako tako przyzwyczaić do jakiegoś bohatera, to znak, że najwyższy czas go ukatrupić. Albo przynajmniej poudawać. I może pierwszy z nich był nawet całkiem zaskakujący, ale autor próbował skorzystać kilkukrotnie z tego samego fortelu. Za drugim razem nikt już się chyba nie dał nabrać, a trzecie próba to już naprawdę przesada…

Tak naprawdę cała opowieść wciągnęła mnie mniej więcej na ostatnie 100 stron. I gdyby cała książka tak samo trzymała w napięciu jak jej zakończenie, to byłabym naprawdę pod wrażeniem.

Bo na tle całej powieści, jej zakończenie jest trochę jak upadek z urwiska – i całe szczęście, bo czwartego dowodu na nieśmiertelność moja cierpliwość mogłaby już nie zdzierżyć. A brak sielskiego happy endu odbieram raczej pozytywnie, bardzo pasuje do klimatu.

Podsumowując jest to raczej ponura historia o szukaniu swojego miejsca na świecie, o bijatykach, walce o wpływy, mafii, zemście, specyficznej miłości, poczuciu beznadziei i braku perspektyw na lepsze jutro. W gruncie rzeczy jest to powieść feministyczna, co doceniam jako kobiet i co mnie męczyło jako czytelniczkę nieumiejącą identyfikować się z postaciami kobiecymi (ach ta dusza szowinisty!). Nie jest ani nudna, ani porywająca, ani zaskakująca, ani przewidywalna. Warto przeczytać choćby dla samego klimatu, ale moim zdaniem nie ma co nastawiać się na fajerwerki, bo to jednak chyba bardziej powieść fantastyczno-historyczna, niż sensacyjna.

Z pewnością jeszcze kiedyś dam Mrozowi szansę, jednak nie sięgam po kolejną jego książkę z poczuciem niedosytu po poprzedniej.

Remigiusz Mróz, Świt, który nie nadejdzie, Poznań: Wydawnictwo Czwarta Strona, 2016, 528 s.

Za możliwość lektury dziękuję Joannie Hilińskiej, autorce bloga Subiektywnik Literacki i organizatorce Book Touru, w którym miałam przyjemność wziąć udział.