Kiedy czytałam opis tej książki, spodziewałam się po niej standardowej historii, często opowiadanej dzieciom za pomocą przykładu wymiany starej, ale ukochanej zabawki lub dobrego przyjaciela na nowy, atrakcyjniejszy model, który szybko zawodzi.

A tu niespodzianka – „Top car” to praktycznie rozprawa filozoficzna w obrazkach. Marcel już od bardzo dawna jest posiadaczem jednego samochodu – średnio ładnego, średnio szybkiego, za to całkiem wygodnego do parkowania i spełniającego swoja funkcję. Inni jednak mają nowsze i lepsze środki transportu, a pojawiające się wszędzie reklamy najnowszego, najszybszego i najładniejszego auta o dumnej nazwie Venus sprawiają, że ten bajecznie wyglądający i bajecznie drogi model staje się obiektem pożądania również Marcela. Zdobyć takie auto nie jest jednak łatwo – można oszczędzać przez całe życie albo podjąć się dodatkowej pracy, na co też nasz bohater się decyduje. To dorywcze zajęcie stopniowo zaczyna wypełniać jego cały czas wolny i pochłaniać wszystkie myśli, bo też pragnienie osiągnięcia celu – uzbierania niezbędnej sumy całkowicie przesłania Marcelowi rzeczywistość i staje się nadrzędną potrzebą. A kiedy heroicznym wysiłkiem cel zostaje osiągnięty, okazuje się, że nie zapewnia on szczęścia. A przynajmniej nie na długo…

Autorzy w dowcipny i lekko ironiczny sposób przedstawiają smutną diagnozę rzeczywistości późnego konsumpcjonizmu. Wyścig szczurów, uzależnienie od bogacenia się, nieustanna pogoń za droższym, lepszym i ładniejszym przy jednoczesnym braku doceniania tego, co się ma i co się osiągnęło. A wszystko to ujęte w sposób zrozumiały  już dla czterolatka. Skoro czterolatek potrafi uznać takie zachowanie za absurdalne, może dorośli tez powinni się nad tym zastanowić? Czy chęć posiadania jest warta tego, by podporządkować jej całe swoje życie?

Obnażanie bezsensowności pogoni za „naj-” to nie jedyny walor edukacyjny tej książeczki. W pierwszym odruchu naszemu bohaterowi do głowy przychodzą nieszczególnie uczciwe metody szybkiego zdobywania dużej gotówki – na szczęście szybko odrzuca hazard i napadanie na banki jako nierozsądne głupstwa, a niezbędną sumę zdobywa ciężką, pełną wyrzeczeń pracą.

Uwielbiam kolorystykę tej książki. Połączenie pastelowego błękitu i różu nie jest pierwszym skojarzeniem z drogimi, luksusowymi samochodami, a jednak pasuje wręcz idealnie. Podobnie jak nieskomplikowane, ołówkowe ilustracje operujące tylko kilkoma podstawowymi barwami, które tak naprawdę biorą na siebie główny ciężar opowiadania tej historii, pozostawiając tekstowi rolę dopełnienia i dopowiedzenia. Co ma szczególnie wymowny wydźwięk na ostatnich stronach, kiedy to słowa zupełnie przestają być potrzebne.

Nie jestem pewna, czy to aby na pewno książka dla tak małych dzieci. Trzeba chyba rozpatrywać ją jako przestrogę i ośmieszenie pewnego wzorca zachowania. Niedługo pewnie zacznie się wiek, w którym do młodego czytelnika będzie docierać coraz więcej kuszących reklam i marketingowych chwytów (u Majki na szczęście jeszcze tego nie zaobserwowałam). Za to na pewno da do myślenia rodzicom owych dzieci, czytającym ją na dobranoc.

Davide Cali, Sébastien Mourrain, Top car, Warszawa: Wydawnictwo Kinderkulka, 2019, 40 s.

Recenzja powstała dzięki uprzejmości Wydawnictwa Kinderkulka.